Fəridə ilə müsahibə (interview 7)

Fəridə Hüseyntova Xocalıdan çıxarılan sonuncu azərbaycanlılardan biridir. İndi o anları xatırlaya bilmir, çünki həmin vaxt Fəridənin 3 yaşı tamam olmamışdır. İndi Xocalıdan təyyarə ilə çıxmaqlarını yalnız o vaxt çəkilən nadir kadrlardan görə bilir və təbii ki, valideynlərinin danışdıqlarından. İndi Fəridə Bakı Slavyan Universitetində filalogiya ixtisası üzrə magistratura oxuyur. Deyir ki, ədəbiyyat nə qədər sülh və sevgini təlqin etsə də, onun içindəki erməni nifrətini öldürə bilməyib. 
“Mən müharibədə babamı itirmişəm. Anam deyir ki, babam vuruşa-vuruşa Ağdama qədər gedib. Ağdamda görüb ki, bütün uşaqları sağ-salamatdır, tək bir qızının ailəsi yoxdur. Babam bibimgili tapmaq üçün geri qayıdıb, ancaq erməni ordusunun açdığı gülləyə tuş gəlib. Babamınn tapmaq üçünn geri qayıtdığı bibimin ailəsindən isə ümumiyyətlə xəbər yoxdur. Biz indi belə bilmirik ki, onlar yaşayırlar, yaxud öldürülüblər. Ola bilsin, əsirdilər. Ancaq biz dəqiq heç nə bilmirik. “
Bir ailənin tamamilə itməsi faciəvi hadisədir. İndi Fəridə bibisini və onun ailəsini yalnız şəkillərdən tanıyır. Deyir ki, müharibəni öz gözləri ilə görsə də, indi xatırlamır, amma yaxınları itiməyin acısını indi də hiss edir. Şükür edir ki, onun valideynləri sağ-salamat Xocalını tərk ediblər. “Bu şans məsələsi idi ki, biz sağ qalmışıq. Buna görə həmişə şükür edirəm”.
Fəridə deyir ki, heç vaxt ermənilərlə münasibətinin olmasını istəməyib. “Nifrət edirəm. Ağına da lənət, qarasına da. (Azərbaycanlılar bu deyimi ilanlar haqqında işlədir: İlanın ağına da lənət, qarasına da). Özümsə heç nə xatırlamıram.“


Hazırladı: Şahnaz Hasanova
hasanova.sh@gmail.com

English: Interview with Ramile (interview 5)

Ramila Guliyeva was born, grew up and found her love in Khojaly. They loved each other some years. They got married with their parent’s blessing. Ramila said that the happiest day inher life was her wedding day. Then Ramila’s son was born. “My husband wasmore philoprogenitive  than me. Hewas happy.”

 Then Ramila was pregnant again. The family was waiting secondchild with with sense of the same excitement and joy again. But..

Ramila was pregnant when the Khojaly war beganin 1992. They had left Khojaly with fear as all citizens of Khojaly.  Ramila comes bullet across, but butter hit her son who wastied to mother’s waist. But bullet also injured Ramila.  Her son died in herwaist. Her husband went back for o take vengeance on his enemy. Injured Ramilaheard that her husband was killed too. “there is no more
tragedy for women than it. I was turned out from my home. I lost my husband, my
little son, in addition I was injured.  Splinters have remained  still in my body. They have to removed.”

Ramileescaped from the war. They settled down in the Naftalan which was a smallresort city of Azerbaijan. After a few month her doughter  Zarifa was born. Zarifa is  only memorable by her husband. Ramila saysthat she bring up her daughter with a big painfully. Zarifa finished secondaryschool in Naftalan, then she was accepted university in Baku. Therefore, Zarifacame Baku with her daughter. Now they live in a one-room house.

Thesesplinters is dangerous for her health. She cures. She said that the only reasonher living is her daughter. She hopes that her daughter Zarifa will see andlive in Khojaly.

By Shahnaz Hasanova
hasanova.sh@gmail.com

English: Interview with Nazila (interview 6)

Introduce yourelf

 Beggar-woman

- My name is Nazila. I had a son and husband. Our economic conditions was normal. But
as you know, l beg now. My husband died in car crash. We were shaken by the news.
At that time, my son Ramin went to school. I worked as a housemaid. My son finished
secondary school in 1990 and went to military service in Goranboy where is borderland
with Armenia. Then war began. I was worry about my son. I did not hear from my son
so long time. There are some relatives in Towuz. I aksed them to looking for Ramin. I
found out that my son was wounded in the the battle of Khankendi and he was in hospital.
(crying). Now he can’t stand on his feet. I hate Armenians. Why did they do it to my unique
son? (continue crying). Now my son is disabled I group. His disability pension doesn’t
enough his medicine. I can’t do anything. I am old.

How did pass your childhood?- we are two sisters. My father was a teacher, therefore he taught us a lot of things.
I wanted to continue my education, but could not. At that time it was very difficult. My
grandfather died in the Great Patriotic War. War is as through my fate. Now l am over 60.
I have to stay by my son. I forget myself since my husband’s death. People around me as
through laugh me or pity for me

What do you think about war?
- l hate war. The cause of my present situation is war. Firstly Germans, then Armenians,
Russians. My son said that Russians help Armenia. He think that they fought against
Russia, no Armenia . l heard that Azerbaijan will begin war with Armenia as soon. I do
not war absolutely. Nevertheless, l hate Armenians, want to kill them. But I think that their
mother also would be like me. I suffer torments of war. Let me would be last one, nobody
suffers from war.

English: Interview with Sevinc (interview 4)

My interlocutress Sevinj Musayeva was born in Aliagali village of Agdam in 1992. Since 1993 they have been living as refugee  in  Sogaverdilar village of Barda.She lost her uncle, cousin and her cousin’s husband in the war. “They are martyr for our country,  we are proud of them, although, we sadden. But it is so difficult to live as a refugee. “ - she said. Sevinj said that her parents talk about their house in Agdam. There was beautiful and good condition house with large yard. They live still in the tumble-down school house. She said that, who live in the tent are given new house, but government has not give us yet, because we live in the the tumble-down house.

Sevinj’s day begins thanking God. She thinks that days pass senseless and idle. She dallies  with household works and teach computer lesson to children. She is compelled to go city, because there is no internet access in her village. She loves reading books about poetry, dram. She takes book from school library and read it. She follow telecasts about family relations, although she doesn’t like watching TV a lot. Sevinj has a brother and a sister. Her sister doesn’t like studying. But her brother aims to accept university. They have not arable land. Income of family is her father’s salary.

Sevijs wants to be actress since childhood. She finished  school in village where they live. Her parents did not let her to apply for faculty that she had wanted. She applied for economy at their urgent request. “Universities did not matter for me” as he said.

After failure she didn’t lose hope. This year she will try to apply for university again.  she hopes work at school as a computer teacher, if she will not accepted university. “ I like school environnment, feel myself cusy. That is why, i think to work at the school. But i will try to study  art. “ Salary doesn’t matter for Sevinj, although she live difficulty.

She think positivly about future. “ I don’t lose my hopes, think that everything will be ok. It is so important to make right decision for it. I want to my children will be educated”. Sevinj plan to study, after 2-3 years getting married. “It is enough  i love him. It doesn’t matter where he works.” She is looking forward returning of Agdam...

Azərbaycanca: Ramilə ilə müsahibə (interview 5)

Ramilə Quliyeva Xocalıda doğulub, orada böyüyüb, elə sevgisini də orda tapıb. Bir neçə il davam edən sevgililikdən sonda onların evliliyinə valideynləri də xeyir-dua verib. Ramilə deyir ki, həyatının ən xoşbəxt günü toy günü olub. Daha sonra Ramilənin ilk övladı  - oğlu dünyaya gəlib. “Həyat yoldaşım məndən də çox övladcanlı idi. Övladımız olduğu üçün elə sevinirdi ki.” Daha sonra Ramilə ikici dəfə hamilə qalır.  Yenə eyni həyəcan və sevinc hissi ilə ailə isti ocaqlarının yeni sakinini gözləyirlər. Ancaq...

Ramilə qızı ilə..

1992-ci ilin qışında Ramilə hamilə ikən Xocalı müharibəsi başlayır. Onlar da hamı kimi qorxu ilə şəhəri tərk edirlər. Yolda oğlunu şal ilə belinə bağlayan Ramilə güllə atəşinə tuş gəlir. Güllə belindəki uşağa dəymişdi. Və onun öz bədəninə də güllə dəymişdi. Körpə oğlunun, belində öldüyünü hiss edən Ramilənin yaralandığını görən həyat yoldaşı vuruşmaq üçün geriyə qayıdır. Yaralı Ramilə həyat yoldaşının öldürüldüyünü eşidir. “Bir qadın üçün bundan böyük faciə olmaz. Evindən qovuldum. Yeni sevdiyim yoldaşımı, körpə balamı itirdim, üstəlik özüm də yaralanmışdım. İndi də bədənimdə qəlpələr qalıb. ”

Ramilə müharibədən sağ çıxa bilir. Azərbaycanın kiçik kurort şəhəri olan Naftalana yerləşirlər. Bir neçə ay sonra həyat yoldaşının yeganə yadigarı qızı  Zərifə dünyaya gəlir. Ramilə deyir ki, böyük əziyyətlə qızını böyüdüb.  Zərifə orta məktəbi Naftalanda başa vurub. Daha sonra Bakıda universitetə qəbul olub. Buna görə Bakıya gələn qızını tək qoymayan Ramilə də qızı ilə Bakıya gəlib. İndi onlar Bakıda birotaqlı kiçik bir evdə yaşayırlar.
Bədənində qalan qəlpələr onun səhhəti üçün ciddi problemdir. Vaxtaşırı müalicə alır. Onun sözlərinə görə yaşamağa tək səbəbi qızıdır. Ümid edir ki, Zərifə mütləq Xocalını görəcək, orda yaşayacaq. 

By Shahnaz Hasanova

hasanova.sh@gmail.com